ʔa: | t̪ʰin | mu:l | ja- | -xa | -ʔa | ma:n | mu:l | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | |
I | not | that | with knife- | -cut | -reflex. | she | that | self | with knife- | -cut | -reflex. | |
beʔ | xaʔa | -t̪u | |
this | morning | -from | |
k'aye | ja- | -xa | -ʔa | -n | mo:w | mina | |
self | with knife- | -cut | -reflex. | -ing | he | cry | |
kujiya | tʰuʔul | -wi | k'o | shame | -n | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | |
knife | old | -with | thing | cut | -ing | self | with knife- | -cut | -reflex. | |
(when he was) cutting something with an old knife (he) cut himself | ||||||||||
mo:w | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | |
he | self | with knife- | -cut | -reflex. | |
ma | ja- | -xa | -ʔa | mu:l | diye | -m | |
you | with knife- | -cut | -reflex. | that | stop | -command | |
bich'uʔ | ja- | -xa | -ʔa | -nt̪e | mo:wal | balay | bane | -ma | |
small | with knife- | -cut | -reflex. | -but | him | blood | flow | -cont. | |
he cut himself a little but he (still) bled | |||||||||
ma:n | t̪ʰana | ja- | -xa | -ʔa | |
she | hand | with knife- | -cut | -reflex. | |
ʔa:mi-ʔe | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | |
my father | self | with knife- | -cut | -reflex. | |
ma:n | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | |
she | self | with knife- | -cut | -reflex. | |
t̪ʰana he:ch' | subu | ma:n | ja- | -xa | -ʔa | |
fingernail | three | she | with knife- | -cut | -reflex. | |
ʔa:mi-ʔe | k'aye | ja- | -xa | -ʔa | nan | ʔa:mi-t'iy | ka:y | |
my father | self | with knife- | -cut | -reflex. | and | my younger brother | also | |
mo:wal | xaʔanji | -y | |
him | dream | -past | |
he dreamt | |||
mo:wal | xaʔanji | |
him | dream | |
ma:dal | xaʔanji | |
her | dream | |
t̪o: | xaʔanji | |
me | dream | |
t̪o: | xaʔanji | -y | |
me | dream | -past | |
I dreamt | |||
t̪o: | xaʔanji | -n | ʔa: | ka:m | -ye | |
me | dream | -ing | I | wake | -past | |
mu:l | t̪o: | xaʔanji | |
that | me | dream | |
I dreamt that | |||
ja | mato | -da | ʔa: | jima | -da | t̪o: | xaʔanji | |
house | big | -at | I | live | -when | me | dream | |
ʔa: | ja | mato | -da | jima | t̪o: | xaʔanji | |
I | house | big | -at | live | me | dream | |
ʔa: | ja | mato | -da | jima | -da | t̪o: | xaʔanji | |
I | house | big | -at | live | -when | me | dream | |
chiba: | t̪a | xaʔan | -t̪a | -ʔ | |
who | Q | dream | -mev. | -Q | |
t̪a | mit̪o | xaʔanji | -ʔ | |
Q | you | dream | -Q | |
t̪o: | xaʔanji | da: | |
me | dream | want | |
ʔa: | xaʔanji | daʔa | -de | |
I | dream | want | -present | |
k'o | t̪a | mit̪o | xaʔanji | -ʔ | |
what | Q | you | dream | -Q | |
chiba: | -l | t̪a | xaʔan | -t̪a | -ʔ | |
who | -acc. | Q | dream | -mev. | -Q | |
k'edi | xaʔanji | -n | |
good | dream | -ing | |
mo:w | meʔ | xaʔanji | -da | meʔ | ʔal | maʔa | ne | -t̪a | -m | -ʔa | |
he | char. | dream | -when | char. | this | food | put | -mev. | -cont. | -passive | |
k'edi | t̪o: | xaʔanji | |
good | me | dream | |
k'edi | -ʔi | t̪o: | xaʔanji | |
good | -adv. | me | dream | |
chiba: | t̪a | ʔal | xaʔanji | -ʔ | |
who | Q | this | dream | -Q | |
who was it that dreamed this? | |||||
chiba: | -l | t̪a | ʔal | xaʔanji | -ʔ | |
who | -acc. | Q | this | dream | -Q | |
who was it that dreamed this? (2) | ||||||
t̪o: | mu:l | xaʔanji | |
me | that | dream | |
t̪a | ma | xaʔanji | -ʔ | |
Q | you | dream | -Q | |
dashoyaʔ | -na:m | -ma:n | t̪a | ʔal | xaʔanji | -ʔ | |
young woman | -the | -she | Q | this | dream | -Q | |
mu:l | t̪a | ma | xaʔanji | -ʔ | |
that | Q | you | dream | -Q | |
min | ma: | kom | ʔa: | xaʔanji | |
thus | land | pile | I | dream | |
I dreamt that was the lay of the land | |||||
t̪a | ma:dal | ʔal | xaʔanji | -ʔ | |
Q | her | this | dream | -Q | |
t̪a | mit̪o | xaʔanji | -ʔ | |
Q | you | dream | -Q | |
tsinmuʔ | t̪a | ʔal | xaʔanji | -ʔ | |
when | Q | this | dream | -Q | |
xaʔadiwe | maʔa | -maʔa | -n | |
morning | food | -eat | -ing | |
eating food in the morning | ||||
xaʔay | -na:m | -ya:ʔ | sha | kii | maʔa | |
crow | -the | -nom. | fish | lots | eat | |
xaʔay | subu | -na:m | -pʰow | sha | maʔa | |
crow | three | -the | -they | fish | eat | |
xaʔay | ʔi | |
crow | feather | |
xaʔay | -na:m | -mil | -kʰe | -ya:ʔ | sha | batʰe | maʔa | |
crow | -the | -from.that | -from | -nom. | fish | lots | eat | |
xaʔay | -na:m | -pʰow | kol | -pʰit̪e | |
crow | -the | -they | away | -fly | |
xaʔay | -na:m | -mil | -kʰe | -ya:ʔ | kol | -pʰidi | |
crow | -the | -from.that | -from | -nom. | away | -fly | |
xaʔay | -na:m | |
crow | -the | |
xaʔay | ch'a: | |
crow | one | |
xaʔay | -na:m | -ya:ʔ | kol | -ja | |
crow | -the | -nom. | away | -fly | |
xaʔay | ch'a: | -ya:ʔ | kol | -pʰidi | |
crow | one | -nom. | away | -fly | |
xaʔay | -na:m | -ya:ʔ | kol | -pʰidi | |
crow | -the | -nom. | away | -fly | |
t̪ʰana he:ch' | kol | -ay | t̪it̪i | na | -ʔ | -ka | -n | ma:n | subu | jaxa | -ʔa | |
fingernail | long | -plural | her.logo. | be | -semelf. | -cause | -ing | she | three | cut | -reflex. | |
t̪it̪i | t̪ʰana he:ch' | kol | -ay | subu | nakan | ma:n | jaxa | -ʔa | |
her.logo. | fingernail | long | -plural | three | because | she | cut | -reflex. | |
beʔ | -xaʔadiwe | bidahom | na | -y | |
this | -morning | fog | be | -past | |
nan | ʔa: | diwema: | xaʔadiwe | mana | -ʔ | -kʰe | |
and | I | tomorrow | morning | pay | -semelf. | -future | |
nan | ʔa: | mit̪o | diwema: | xaʔadiwe | mana | -ʔ | -kʰena | |
and | I | you | tomorrow | morning | pay | -semelf. | -future | |
maʔaja | -da | beʔ | -xaʔadiwe | t̪it̪i | k'uts' | -ka | -ya | hi | -n | ma:n | he | |
restaurant | -at | this | -morning | her.logo. | annoy | -cause | -passive | say | -ing | she | say | |
she said at the restaurant this morning she was annoyed (by something) | ||||||||||||
t̪it̪i | maʔaja | -da | beʔ | -xaʔa | -t̪u | k'uts' | -ka | -ya | hi | -n | ma:n | he | |
her.logo. | restaurant | -at | this | -morning | -loc. | annoy | -cause | -passive | say | -ing | she | say | |
she said at the restaurant this morning she was annoyed (by something) (2) | |||||||||||||
xaʔa | -t̪u | du:l | |
morning | -loc. | other | |
in the morning, on the other hand ... | |||
xaʔa | -te | mo:w | duhu | -t̪e | |
morning | -every | he | go | -mev. | |
each morning he goes | |||||
beʔ | -xaʔa | -t̪u | mu:l | ʔul | dik'ale | |
this | -morning | -loc. | that | already | finish | |
she:k'o | ʔa: | mit̪o | beʔ | -xaʔa | -t̪u | jadi | |
first | I | you | this | -morning | -loc. | see | |
ʔul | xaʔashisalji | |
now | morning | |
it is morning now now it is dawn | ||
beʔ | -xaʔa | -t̪u | ʔul | dak'al | -ʔa | |
this | -morning | -loc. | already | finish | -passive | |
xaʔadiweʔe | duhu | -n | |
morning | go | -ing | |
diwema: | xaʔa | -t̪ʰin | -ʔi | ya | pʰili | -j | -ade | |
tomorrow | morning | -not | -adv. | we | go.plural | -semelf. | -present | |
we are going to go when it's not yet morning tomorrow | ||||||||
xaʔashisalji | -da | ʔul | kʰe | dak'al | -ʔa | |
dawn | -when | now | dance | finish | -passive | |
the dance was finished at dawn the dance was finished when it was morning | ||||||
t̪it̪i | maʔaja | -da | k'uts' | -ka | -ya | hi | -n | ma | he | beʔ | -xaʔa | -t̪u | |
you.logo. | restaurant | -at | annoy | -cause | -passive | say | -ing | you | say | this | -morning | -loc. | |
you said you were annoyed at the restaurant this morning | |||||||||||||